Torres de Mens
Un pouco de historia
Historia do monumento.
As Torres de Mens (Malpica, A Coruña) no seu estado actual remóntanse á reconstrución levada a cabo por Lope Sánchez de Moscoso en 1471, aínda que resulta evidente a existencia previa dunha fortaleza moito máis amplia, probabelmente destruída durante a revolta dos Irmandiños, da que queda como resto un dobre foso grande de máis dotado de contraescarpa.
​
A planta circular do recinto amurallado manifesta un asentamento castrexo ao que sucedeu un castellum romano, segundo resulta dos restos arqueolóxicos. Durante a Idade Media o lugar de Mens tivo importancia como sede dun mosteiro benedictino do que non quedan máis que vestixios, aínda que a valiosa igrexa parroquial, atribuída ao Mestre Mateo, e a pertenza ao Arcebispado de Santiago da fortificación, mostran a importancia estratéxica da mesma e explican tanto a rápida reedificación do destruído polos Irmaridiños como o que os Condes de Altamira empregásena na defensa da súa fronteira cos dominios eclesiásticos.
​
Ao sobrevir a ruína da Casa de Altamira, foi adquirida pola familia Abelenda en 1872, e tras un longo período de abandono debido en parte á situación de pro indiviso da propiedade (período no que se afundiron os pisos e tellados das torres e a mansión, e arruináronse as murallas do recinto) os restos das edificacións foron salvaxemente esnaquizados ata que, en 1988, por herdanza e por compra, fíxose coa totalidade das partes o seu último propietario (tataraneto de Pedro Maria de Abelenda) e acometeu as obras de restauración.

A reconstrución
Descrición dos traballos realizados.
A fase fundamental consistiu na reconstrución de todas as partes de cantería e encintado dos aparellos, tanto das murallas como da casa. É de destacar que a reparación das murallas supuxo levantar de novo o lenzo do Leste nunha lonxitude de trinta metros por un espesor de tres e unha altura media de oito metros, a base de cachotería de granito labrada por vellos canteiros da zona con ferramentas tradicionais; a muralla do Oeste estaba gravemente danada polo crecemento de loureiros entre os perpiaños, con áreas demolidas, e esixiu grandes medidas de consolidación e unha coidadosa reedificación cos mesmos elementos de pedra preexistentes, e do mesmo xeito en que foran construídos. Ao mesmo tempo desmontáronse, reasentaron e restauraron as dúas escaleiras de pedra que dan acceso aos adarves desde o patio de armas, aproveitando para devolver ao seu estado orixinario o camiño de rolda en todo o perimetro.
​
Complementariamente e encostadas á muralla de Leste, reconstruíronse as antigas cortes.
​
A restauración das tres torres da fortaleza supuxo unha tarefa, delicada e dificil, de consolidación e encintado dos muros, con reconstrución das coroas dos adarves e os seus muretes de respecto, dificultada pola idade dos canteiros que lles impedía moverse con seguridade a semellante altura, e o seu empeño en empregar métodos tradicionais para o transporte e izado das pedras.
​
A viguería das torres e os estrados dos pisos reproducen exactamente a disposición orixinal porque se asentan nos canecillos e ménsulas existentes e encaixan nos ocos das paredes dispostos no século XV. Toda a obra de muros dentro realizouse en madeira antiga de castiñeiro e de carballo tratado con creosota procedente de derribas, para non empregar placas de cemento que puidesen alterar a fisonomía da obra ou sobrecargar os muros.
​
Son de destacar dúas cousas:
​
-
Primeiro, o coidado con que se construíron as escaleiras de madeira da torre principal, en madeira de carballo autóctono, cunha estrutura volante en tres tramos excéntricos que comunican as tres plantas e permiten o acceso á terraza.
-
Segundo, a reconstrución da galería de madeira desta torre, estraña para a mentalidade moderna, pero presente na obra primitiva.
O premio “Europa Nostra”
No ano 1993 os propietarios da fortaleza recibiron o premio “Europa Nostra”, en recoñecemento do gran labor de restauración que levaran a cabo: este foi outorgado a un particular por primeira vez en España; desde 1949 as Torres de Mens eran monumento catalogado e, en 1994, foron declaradas “Ben de Interese Cultural”, (BIC).